THÚ CHƠI NHÂN VĂN
Ngày nay, khi đời sống vật chất của nhân dân được cải thiện, các hoạt động trong đời sống tinh thần của nhân dân cũng ngày càng phát triển phong phú hơn. Nhiều người đã tìm đến với thú chơi cây cảnh tùy theo vào điều kiện và nhu cầu cụ thể của mình. Người nghèo có thể chơi vài chậu cây cảnh trị giá vài trăm ngàn; người khá giả hơn thì chơi cây trị giá vài triệu, vài chục triệu; người giàu thì chơi cây vài trăm triệu, cá biệt đại gia chơi cây tiền tỷ. Đây là tín hiệu tốt cho thị trường cây cảnh phát triển sôi động trở lại.
Nhiều người kỳ vọng vào những giao dịch cây cảnh tiền tỷ sẽ tạo ra những “cú huých” để kéo thị trường cây cảnh sôi động trở lại như giai đoạn 2005 – 2010. Những nhiều người lại băn khoăn về giá trị thực sự của những “siêu cây” như vậy?
Cây Sanh được hô giá 20 triệu USD
Trước hết, cần phải khẳng định để tạo được một tác phẩm cây cảnh nghệ thuật có giá trị thẩm mỹ cao, đạt được các tiêu chí “Cổ - Kỳ - Mỹ” được cả cộng đồng lẫn giới chơi thừa nhận là một việc làm không hề dễ dàng. Có những tác phẩm phải mất vài chục năm, thậm chí phải vài trăm năm. Có khi cả một làng nghề nuôi trồng tạo tác cây cảnh mới có thể tìm ra một một tác phẩm độc đáo. Những tác phẩm như vậy thực sự là rất giá trị. Nó sẽ trở nên vô giá với những người có điều kiện kinh tế, lại đam mê và khát khao sở hữu chúng.
Những tác phẩm này, nếu được đặt vào tay những người biết chăm sóc, có những kiến thức chuyên môn, am tường về nghệ thuật cây cảnh, lại có phẩm hạnh tốt gắn với sự thành đạt trong kinh doanh, thì đó thực sự là thông điệp góp phần lan tỏa những giá trị không chỉ cho làng cây, mà còn làm nên tên tuổi, thương hiệu cho chính những người sở hữu chúng.
Thực tế cho thấy, những “tay chơi” cây cảnh nổi tiếng trong cả nước như nghệ nhân Thọ Nhựa, Thành Vàng, Hùng Xiếc; Dũng Ka cơ và nhiều tên tuổi khác trong làng cây khác khi sở hữu những tác phẩm cây cảnh nghệ thuật tiền tỷ đã góp phần tôn vinh những giá trị văn hóa - nghệ thuật - kinh tế của cho cây cảnh nghệ thuật Việt Nam.
Xem ngay: Shop cây cảnh tại TPHCM
SỰ LỆCH LẠC CẦN ĐIỀU CHỈNH?
Không chỉ riêng trong thú chơi cây cảnh, mà trong bất kỳ lĩnh vực nào gắn đến với hoạt động “chơi”, thì người chơi thường thể hiện quan điểm sống, thái độ sống, sự am hiểu tri thức đời thường, cũng như quan niệm của người chơi về hệ giá trị có liên quan. Chính vì vậy, cổ nhân đã có câu:
“Chơi cho lịch mới là chơi,
Chơi cho đài các, cho người biết tay”
Trên thực tế, cũng có người tìm đến thú chơi cây cảnh để thệ hiện mình, “chơi ngông” theo kiểu “Chơi cho đài các, cho người biết tay”, mà quên mất thú chơi văn hóa nhân văn phải lấy “chơi cho lịch” làm đầu. Ở một góc độ nào đó, cách chơi đó chưa thể hiện rõ bản chất của thú chơi cây cảnh của người Việt đã được trao truyền qua bao thế hệ.
Tuy nhiên, những người có cách chơi như vậy không phải là số nhiều nên theo thời gian và sự nhìn nhận của cộng đồng thì thú chơi cây cảnh vẫn phải quay về giá trị đích thực của nó là một thú chơi nhân văn tao nhã.
NGÀNH KINH TẾ TRIỂN VỌNG!
Sau rất nhiều năm khởi động, đến năm 2018, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 52/2018/NĐ – CP ngày 12/4/2018, trong đó chính thức công nhận hoạt động sản xuất và kinh doanh Sinh Vật Cảnh (trong đó có hoa cây cảnh) là một trong bảy nhóm ngành phát triển nông thôn. Đây là một cơ sở pháp lý hết sức quan trọng để chuyển thú chơi cây cảnh đã có hàng ngàn năm thành một ngành kinh tế sinh thái. Đây là một quá trình do nhiều thế hệ đã dày công gây dựng thông qua các hoạt động Sinh Vật Cảnh.
Tuy nhiên, để một thú chơi cây cảnh chuyển thành một ngành kinh tế thì chúng ta phải thay đổi và phải bắt đầu từ những quan niệm mới về nghành kinh tế Sinh Vật Cảnh. Một mặt chúng ta phát huy những giá trị của ông cha, mặt khác chúng ta phải tiếp thu có chọn lọc những tinh hoa văn hóa của nhân loại trong lĩnh vực Sinh Vật Cảnh. Đồng thời, đã là một ngành kinh tế thì nhất thiết phải tăng cường liên kết “5 Nhà” (Nhà nước – Nhà Khoa học – Nhà Doanh nghiệp – Nhà Nông – Nhà Truyền thông) trong hoạt động nghiên cứu, sản xuất và tiêu thụ, phải có những hoạt động xúc tiến thương mại, hoạt động quảng bá để nâng cao giá trị gia tăng, gắn với phát triển bền vững.
Thực tế cũng đã cho thấy, những giá trị truyền thống trong thú chơi cây cảnh sẽ góp phần tạo nên những giá trị đặc thù của một ngành hàng mới. Đó là ngành Sinh Vật Cảnh, một ngành hàng đang tăng trưởng rất nhanh trong những năm qua. Hàng năm, Sinh Vật Cảnh đóng góp rất đáng kể trong nhóm ngành Rau – Hoa – Quả với kim ngạch xuất khẩu đạt trên 4 tỷ USD.
Bên cạnh việc phát huy những tôn chỉ, mục đích và Điều lệ Hội Sinh Vật Cảnh đã được cơ quan thẩm quyền phê duyệt, thì những người làm công tác Sinh Vật Cảnh cần phải quan tâm nhiều hơn đến các hoạt động chuyên môn như: Giúp hội viên trau dồi kiến thức, nâng cao tay nghề; mở những cuộc triển lãm với các quy mô khác nhau để tăng cường sự giao lưu, kết nối, cũng như đẩy mạnh việc giao lưu hợp tác Quốc tế.
Thông qua những hoạt động như vậy, sẽ giúp cho những người sản xuất, kinh doanh và tiêu thụ hoa cây cảnh nhận thức rõ hơn giá trị của những tác phẩm cây cảnh nghệ thuật, kết nối giao thương giữa người sản xuất và người tiêu dùng, và cũng là cách để cộng đồng nhận thức rõ hơn giá trị thực sự của cây cảnh nghệ thuật.
Đặc biệt, các những người làm công tác Sinh Vật Cảnh cần phối hợp chặt chẽ hơn nữa với các cơ quan có liên quan để triển khai các hoạt động Sinh Vật Cảnh gắn với hoạt động phát triển làng nghề, kiến tạo không gian văn hóa. Đồng thời, đưa những tác phẩm cây cảnh nghệ thuật vào các hoạt động xúc tiến thương mại, các lễ hội, trưng bày phục vụ những ngày lễ lớn của đất nước. Ở những hoạt động đó, Sinh Vật Cảnh dần dần khẳng định không chỉ thực sự trở thành một nét đẹp văn hóa không thể thiếu, mà còn khẳng định là một ngành hàng mới hấp dẫn.
Tác giả bài viết tham luận cùng đề tài tại Đại hội toàn quốc Hội SVC Việt Nam
RỦI RO THUỘC VỀ AI?
Cần phải nhấn mạnh rằng, nhu cầu đến với thú chơi cây cảnh thì ai cũng có quyền tiếp cận. Người ta không chơi cây cảnh thì có thể chơi siêu xe, hoặc chơi các loại tài sản khác. Thú chơi cây cảnh là một trong những thú chơi kết tinh những bản sắc văn hóa dân tộc. Đây là một hướng mà các đại gia, người có điều kiện, hoặc các cơ quan tổ chức quan tâm đầu tư gắn với phát triển du lịch, tạo ra môi trường thương mại lành mạnh là hết sức cần thiết trong điều kiện hiện nay.
Tuy nhiên, chúng ta cần lưu ý, việc đầu tư cây cảnh vượt quá khả năng, nhu cầu, điều kiện kinh tế cụ thể của mình dẫn đến sự thiếu hụt vốn, rồi phải kích cầu tiêu dùng thái quá…gây ra sự méo mó về tín hiệu thị trường. Ở đó rất dễ xảy ra những tổn thương về thị trường. Một trong những tổn thương đáng lo ngại là sự “tháo chạy” đầu tư, mọi người đồng loạt tìm cách rời khỏi thị trường đột ngột.
Một khi tình trạng đó, xảy ra thiệt hại cuối cùng thuộc về những người nông dân sản xuất trực tiếp, những người kinh doanh cây cảnh. Còn chúng ta cũng có nguy cơ bị mai một những giá trị văn hóa trong thú chơi cây cảnh. Cùng với đó, những tác phẩm cây cảnh nghệ thuật của nước ngoài với những ưu việt của họ sẽ có cơ hội cạnh tranh trực tiếp với cây cảnh nội. Như vậy chúng ta đã đánh mất đi những lợi thế vốn có của mình.
Vì vậy, với những người đang và đang tham gia vào hoạt động sản xuất, kinh doanh, làm dịch vụ và thưởng lãm cây cảnh cần phải thường xuyên trau dồi kiến thức, trình độ nhất định về thị trường, văn hóa, nhận thức, kĩ thuật chuyên môn.
Đối với người đầu tư, sưu tầm và chơi cây cảnh phải xuất phát từ khả năng, nhu cầu và điều kiện cụ thể của mình, không nên chơi vượt quá khả năng để phải kích cầu bằng những đòn bẩy từ bên ngoài dẫn đến mất kiểm soát và lâm vào tình trạng rủi ro như những câu chuyện từng xảy ra trong thời gian vừa qua.
Chỉ khi thực hiện đồng bộ các giải pháp nêu trên thì chúng ta mời loại bỏ những nguy cơ rủi ro từ thị trường, đồng thời có điều kiện để phát triển thú chơi cây cảnh truyền thống thành một ngành kinh tế sinh thái có giá trị cao, hướng tới tầm cao văn hóa và hiệu quả kinh tế xã hội thiết thực./.
